Jak podkreślają specjaliści, polski rynek alkoholowy i tak jest obecnie chroniony lepiej, niż kiedyś. Wszystko, dzięki temu, że Ministerstwo Finansów postanowił zredukować liczbę substancji, które nie potrzebują akcyzy. Wykreślono z niej pięć substancji, zmuszając tym samym do ich dodatkowego opodatkowania tak, jak ma to miejsce np. w przypadku wódki.

Dodatkowo, Polsce udało się przekonać Komisję Europejską, by ta usunęła z takowej listy substancję będącą mieszanką bitrexu oraz alkoholu izopropylowego. To właśnie takie połączenie było najczęściej stosowane przez przestępców zajmujących się bezprawnym wpuszczaniem alkoholu na rynek.

Niestety, zmiany prawne związane z wykazem substancji objętych akcyzą i tych, które są z niej zwolnione nie wystarczą. Potrzebne jest również efektywne ściąganie zaległych opłat akcyzowych, którym powinna zajmować się izba celna. Niemniej jednak, jak wynika z badań i kontroli przeprowadzonych przez NIK od początku roku 2010 do końca pierwszej połowy roku 2011, izba celna pozostaje w tej kwestii bezsilna.

Po sprawdzeniu rezultatów windykacji obejmującej zaległe akcyzy sprzed 2010r. okazało się, że udaje się odzyskiwać mniej, niż 1% należności wynikających z niezapłaconej akcyzy, czyli ok. 1,2 mld zł (dane z końca 2010r.). Jest to powodowane minimalną skutecznością decyzji podejmowanych przez polskie urzędy.

1,2 mld zł stanowiące zaledwie 1% należności uświadamia nam, jak ogromny jest zakres strat notowanych przez budżet naszego państwa. Z samej akcyzy Polska osiąga rocznie zyski na poziomie 10 mld zł, co jest możliwe, dzięki opodatkowaniu nałożonym na alkohol etylowy, wynoszącym 49,6zł za jeden litr czystego spirytusu.

Co więcej, nieskuteczne są również działania stosownych organów - nie udaje się odzyskiwać należności, które powinny być odebrane w ramach decyzji pokontrolnych wydawanych przez urzędy kontroli skarbowej. Od początku 2010r. do końca pierwszej połowy 2011r. UKS ustalił, że zaległych należności jest aż 14,3 mln zł. Odzyskać udało się tylko 0,1% tej kwoty, czyli 20 tys. zł! Były jednak takie miejsca, gdzie izba celna nie odzyskała nawet kilku złotych, choć powinna odebrać zaległości sięgające kilku milionów złotych.

Raport NIK wskazał, że to celnicy lepiej radzą sobie z odzyskiwaniem należności, co może być powodowane głównie faktem, że działają oni na bieżąco, a UKS zajmują się sprawami starszymi – często jednostki, które powinny zapłacić zaległą akcyzę już nawet nie istnieją. Niemniej jednak, skuteczność izby celnej pozostaje stosunkowo niska, ponieważ nie wprowadza ona innowacyjnych rozwiązań. NIK podkreślił, że wzmożone powinny być działania obserwacyjne.

Poza tym, celnicy mają prawo do tego, by nagrywać ewentualne przestępstwa w miejscach publicznych, a nie robią tego. Co więcej, wciąż jeszcze nie prowadzono szkoleń dotyczących monitoringu ani nie zakupiono sprzętu, który mógłby ułatwić tę pracę.