W 2011 roku PIP przeprowadziła 25 tysięcy kontroli, które miały na celu sprawdzenie legalności zatrudnienia. W sumie inspektorzy sprawdzili fakt zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego 153,6 tysiąca polskich pracowników oraz 7,5 tysiąca obcokrajowców. Kontrole wykazały, że kolejny rok z rzędu wzrosła liczba firm niezgłaszających terminowo swoich pracowników do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - z 25,1% do 27,4%.

Poseł Stanisław Szwed z PiS, członek Rady Ochrony Pracy, oznajmił w rozmowie z "Dziennikiem Gazetą Prawną": "To bardzo niebezpieczna tendencja. Firmy wymuszają na pracownikach zgodę na zatrudnienie na czarno. A osoby te nie mają innej alternatywy niż praca bez ubezpieczenia zgadzają sie na to".

Zdaniem inspektorów pracy negatywny wpÅ‚yw na kontrole majÄ… same przepisy, w myÅ›l których pracodawca ma 7 dni na zgÅ‚oszenie pracownika do ZUS. Z tego powodu wielu z zatrudniajÄ…cych zwleka z tym obowiÄ…zkiem do pierwszej kontroli inspekcji. W zwiÄ…zku z tym PIP trudno wykazać, że pracownik pracuje nielegalnie. 

Dodatkowym utrudnieniem dla PIP jest brak prawa do samodzielnego ścigania przestępstw ubezpieczeniowych; taką możliwość ma tylko ZUS. Stanisław Szwed powiedział: "Dlatego konieczna jest zmiana przepisów. Na przykład pracodawca powinien mieć obowiązek zgłoszenia pracownika do ZUS tego samego dnia, w którym rozpoczął on pracę. To wpłynęłoby na pewno na zmniejszenie szarej strefy" - poinformowała "DGP".

Andrzej Strębski - ekspert ubezpieczeniowy OPZZ - przyznał w rozmowie z dziennikiem, iż "tolerowanie pracy na czarno powoduje, że m.in. z tego powodu tylko w tym roku w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych brakuje 40 mld złotych".