W przypadku opieki nad zdrowym dzieckiem zasiłek opiekuńczy przysługuje w kilku sytuacjach. Jest on przyznawany wtedy, gdy z niespodziewanych przyczyn dziecko pozostaje samo bez opieki. Może chodzić o zamknięcie przedszkola bądź żłobka, ale też o niedyspozycyjność dotychczasowego opiekuna malucha z powodu choroby, czy też pobytu w zakładzie opieki zdrowotnej. Natomiast przy opiece nad chorym dzieckiem, zasiłek opiekuńczy jest przyznawany opiekunowi do momentu, w którym podopieczny ukończy 14 lat.

Niemniej jednak, jeśli zajdzie taka potrzeba, to identyczny zasiłek może być wypłacany wtedy, gdy ubezpieczona osoba sprawuje opiekę nad małżonkiem, rodzicem, dziadkiem lub babcią, ale też rodzeństwem. Dodatkowo, można uzyskiwać zasiłek, kiedy zajmujemy się dzieckiem powyżej 14. roku życia, które potrzebuje specjalnej opieki. Warunkiem ubiegania się o zasiłek opiekuńczy na konkretną osobą jest mieszkanie z nią pod wspólnym dachem.

Zasiłek może być pobierany wyłącznie przez osobę sprawującą bezpośrednią opieką, która złoży stosowny wniosek o jego przyznanie. Dopuszczalne jest wypłacanie go zarówno matce, jak i ojcu. Może to jednak nastąpić wyłącznie w chwili, kiedy nie ma takiej opcji, by dziecko pozostało pod opieką innej, kompetentnej osoby. Bezwzględne prawo do zasiłku opiekuńczego odnosi się jedynie do rodzica, którego dziecko ma nie więcej, niż 2 lata.

Zgodnie prawem, stawka zasiłku opiekuńczego jest równa przeciętnemu wynagrodzeniu miesięcznemu danej osoby. Przy wyliczaniu kwoty, pod uwagę bierze się średnią pensję z roku poprzedzającego rozpoczęcie opieki na inną osobą. Określenie wartości zasiłku następuje przy przychodzie będącym podstawą stawki na ubezpieczenie chorobowe, jednak bez odtrąconej składki na ubezpieczenie społeczne. Konkretne wyliczenia zależą jednak od dotychczasowych zarobków, ale też od rodzaju umowy.

Żeby ubiegać się o zasiłek opiekuńczy należy przedstawić zaświadczenie lekarskie dotyczące stanu zdrowia osoby, nad którą mamy sprawować opiekę. W przypadku dzieci wymaga się oświadczenia ubezpieczonego rodzica. W przypadku, gdy drugi rodzic nie może zająć się dzieckiem, wtedy należy przedstawić oświadczenie lekarskie dotyczące jego stanu zdrowia. Jeśli opieka jest niezbędna z powodu choroby zakaźnej, to dodatkowo potrzebna jest decyzja inspektora sanitarnego potwierdzająca stan zdrowia dziecka.